เที่ยวปีใหม่ในญี่ปุ่น ฉบับคนท้องถิ่น

1. ในช่วงวันที่ 29 ธันวาคม – 3 มกราคม ร้านรวง และสถานที่ท่องเที่ยวบางแห่งมักจะไม่เปิดให้บริการ (ขึ้นอยู่กับร้านค้า)
2. ในช่วงวันที่ 29 ธันวาคม – 3 มกราคม ตู้เอทีเอ็ม และธนาคารบางแห่งอาจปิดให้บริการ ควรจะเตรียมเงินสดสำหรับที่ต้องการใช้ให้มีจำนวนที่เพียงพอ
3. วันที่ 31 ธันวาคม ร้านอาหารหรือร้านขายของหลาย ๆ ร้านจะเริ่มทยอยหยุด และห้างสรรพสินค้าเองจะปิดเร็วกว่าเวลาปกติ
4. การคมนาคมต่าง ๆ ได้แก่ การเดินทางโดยรถไฟ รถยนต์ เครื่องบิน การจราจร และจำนวนผู้ใช้บริการอาจหนาแน่นมาก
   เนื่องจากชาวญี่ปุ่นมักเดินทางจากตัวเมืองใหญ่ไปต่างจังหวัดในช่วงวันที่ 27-30 ธันวาคม และจะออกเดินทางกลับมายังตัวเมืองใหญ่ในช่วงวันที่ 3-4 มกราคม เพราะฉะนั้นเวลาเดินทางไปเที่ยวแล้ว ต้องวางแพนการเดินทางให้ดี และที่สำคัญต้องระวังตัวเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะพาสปอร์ต และทรัพย์สินมีค่าทั้งหลาย เพราะไม่ว่าที่ไหนก็จะเต็มไปด้วยผู้คน
5. สถานที่ที่เปิดในช่วงวันหยุดยาวปีใหม่ ได้แก่ วัด ศาลเจ้า และสถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติ

เมื่อบอกลาปีเก่าเรียบร้อยแล้วจะมีธรรมเนียมไหว้พระขอพรครั้งแรกของปี ที่ชาวญี่ปุ่นเรียกกันว่า ฮัทสึโมเดะ (Hatsumode) ซึ่งจะอยู่ในช่วงระหว่างวันที่ 1-3 มกราคม  ไม่ว่าจะเป็นผู้ใหญ่ เด็ก ๆ หรือวัยรุ่นต่างเดินทางไปต่อคิวเพื่อสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และขอพรที่วัด หรือศาลเจ้าเป็นครั้งแรกของปี ซึ่งเป็นขนบธรรมเนียมที่ทำกันมาเนิ่นนาน หากวัด หรือศาลเจ้าใดที่เป็นที่นิยมมาก ก็จะมีผู้คนมายืนต่อคิวกันตั้งแต่คืนสุดท้ายของปี เมื่อสักการะเสร็จเรียบร้อยแล้ว ผู้คนมากมายเลือกที่จะเสี่ยงเซียมซีในช่วงปีใหม่ หรือที่เรียกว่า โอมิคุจิ (Omiguchi) เพื่อดูว่าปีใหม่นี้ชีวิตจะเป็นอย่างไร หรือควรระวังเรื่องอะไรบ้าง ต่อด้วย ดื่มเหล้าหวานเป็นสิริมงคล พร้อมเขียนใบขอพร และซื้อเครื่องรางชนิดต่าง ๆ ไว้ประดับบ้าน หรือพกติดตัวเอาเคล็ด และบริเวณนอกวัดจะมีซุ้มขายอาหาร หรือยะไตมาตั้งกันเยอะมากมาย นับเป็นไฮไลท์ที่นักท่องเที่ยวจะได้มาสัมผัสความเป็นญี่ปุ่นอย่างแท้จริง

มารู้จักมารยาทของการไหว้ขอพรที่ถูกต้อง แล้วลองไปไหว้ขอพรปีใหม่ (Hatsumode)

วิธีการไหว้ขอพร โดยแยกได้เป็น 6 ขั้นตอนตามลำดับพร้อมความหมาย ดังนี้

1. โยนเหรียญใส่กล่องถวายเงิน เพื่ออัญเชิญเทพเจ้าที่อยู่บนโลกมนุษย์ให้มารับกาสักการะ
2. ลั่นกระดิ่ง โดยข้างหน้ากล่องถวายเงิน จะมีเชือกถักเส้นใหญ่ซึ่งมีกระดิ่งแขวนติดอยู่ เพื่ออัญเชิญเทพเจ้าที่อยู่บนสรวงสวรรค์ให้ลงมาสู่โลกมนุษย์เพื่อรับการสักการะ
3. โค้งคำนับ 2 ครั้ง เป็นขั้นตอนการสักการะเทพเจ้าจากฟ้า และดินที่ได้อัญเชิญมา
4. พนมมือและขอพร
5. ปรบมือ 2 ครั้ง เป็นขั้นตอนแสดงความคารวะเทพเจ้าที่ได้มารับฟังสิ่งที่เราขอพร และขออัญเชิญให้กลับไปสถิตย์ยังที่เดิม
6. โค้งคำนับ 1 ครั้ง เป็นการแสดงการคารวะต่อศาลเจ้าอันเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์

ช่วงเทศกาลปีใหม่ประมาณสัปดาห์แรกของเดือนมกราคมของทุกปี  ตามห้างสรรพสินค้า อาคารแฟชั่น และถนนสายช้อปปิ้งต่างๆ จะนำสินค้ามาลดราคา เป็นการจัดงานฮัตสึอุริ (Hatsu Uri) ซึ่งหมายถึงการเริ่มเปิดขายของเป็นครั้งแรกของปี แต่ที่นิยมที่สุดสำหรับขาช้อปปิ้งคงจะเป็นสินค้าที่เรียกว่า ฟุคุบุคุโระ หรือ Lucky bag  เป็นช่วงนี้จะเห็นร้านค้าต่าง ๆ จัดวางถุงสีแดงและขาวมากมายแสดงไว้ที่หน้าร้าน และเป็นภาพที่จะพบได้แค่ในประเทศญี่ปุ่นเท่านั้น  ฟุคุบุคุโระ หรือ Lucky bag เรียกได้ว่าเป็นถุงวัดดวง  เพราะผู้ซื้อจะไม่รู้เลยว่าข้างในถุงนั้นมีอะไรบ้าง โดยถุงนี้จะนำมาจำหน่ายในราคาพิเศษตั้งแต่หลักพันเยนจนถึงหลายหมื่นเยน  ซึ่งแน่นอนว่าในถุงนั้นมีสินค้ามูลค่ามากกว่าราคาที่ตั้งขาย แต่สินค้าที่ใส่ลงในแต่ละถุงมีการคละกันมา หากผู้ซื้อเปิดถุงที่ซื้อมาแล้วพบว่ามีสินค้าถูกใจอยู่หลายชิ้นก็เท่ากับว่าเป็นปีแห่งความโชคดี สำหรับร้านค้าที่ได้รับความนิยมสูง บางครั้งจะได้พบเห็นผู้คนต่อแถวยาวเหยียดรอคิวซื้อฟุคุบุคุโระ หรือ Lucky bag ก่อนวันวางขายหลายวัน และมักจะขายหมดภายในไม่กี่นาที

หนึ่งกิจกรรมสำคัญในช่วงปีใหม่ของญี่ปุ่นคือ การไปชมพระอาทิตย์ขึ้นในวันแรกของปี ที่เรียกว่า ฮัตสึฮิโนะเดะ (Hatsuhinode) ด้วยความเชื่อที่ว่าเทพเจ้าแห่งปีใหม่ จะเสด็จมายังโลกพร้อมกับพระอาทิตย์ในเช้าวันที่ 1 มกราคม และหากเราได้ขอพรต่อแสงแรกของปีจะนำพามาซึ่งความสุขตลอดทั้งปี เวลาในการชมที่ดีที่สุดจะอยู่ที่ประมาณ 6 โมง 45 นาที ถึง 7 โมง 25 นาที และสถานที่ที่ได้รับความนิยมได้แก่ บนภูเขา รอบภูเขาไฟฟูจิ ชายหาด  สำหรับการชมพระอาทิตย์แรกของปีนั้นหากอยู่ในเขตเมืองใหญ่ก็ขอแนะนำเป็นยอดตึกสูงต่าง ๆ

การชมพระอาทิตย์ขึ้นในวันที่ 1 มกราคมเพื่อขอพร เพราะเชื่อว่า

• การชมพระอาทิตย์ขึ้นในวันแรกของปีใหม่นิยมทำกันตามภูเขา ทะเล สถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติหรือตึกสูงที่เห็นทัศนียภาพได้ชัดเจน
• พระอาทิตย์ที่ขึ้นในวันแรกของปีเรียกว่า ฮัตสึฮิโนะเดะ (初日の出)
• ชาวญี่ปุ่นเชื่อกันว่า การชมพระอาทิตย์แรกของปีมีพลังศักดิ์สิทธิ์ ประเพณีเป็นที่นิยมตั้งแต่สมัยเมจิ (1868-1912)
• ประเทศญี่ปุ่นเป็นดินแดนแห่งศาสนาชินโต จึงเชื่อว่า ดวงอาทิตย์เป็นตัวแทนเทพเจ้าที่สำคัญที่สุดในจักรวาล
• เชื่อว่าถ้าได้เห็นแสงพระอาทิตย์แรกของปีนั้นจะเป็นการเริ่มต้นที่ดี และเป็นการนำความโชคดีและความสุขมาให้ตลอดปีใหม่
• อธิฐานให้ครอบครัวมีความสุขและมีสุขภาพแข็งแรงตลอดปี ระหว่างการชมพระอาทิตย์ขึ้นในวันแรกของปีใหม่

ข้อแนะนำ
การชมพระอาทิตย์ขึ้นในวันแรกในปีใหม่กันตาม ภูเขา หรือ ทะเล ที่เป็นสถานที่ธรรมชาติ เนื่องจากสภาพอากาศช่วงปีใหม่หนาว และลมเย็นจัดต้องมีการเตรียมตัวให้พร้อมในการเดินทาง ทั้งเครื่องแต่งกาย และการทานอาหารเช้าอย่างพอเพียงและควรตรวจสอบพยากรณ์อากาศก่อนเดินทาง เนื่องจากบางสถานที่หากมีหิมะตกหนัก อาจมีการปิดเส้นการจราจรได้

ชมยอดภูเขาไฟฟูจิ (Mt. Fuji) กับพระอาทิตย์แรกของปี

“ฟูจิ” ภูเขาแห่งความงามและแรงบันดาลใจ เป็นสถานที่พิเศษที่ชาวญี่ปุ่นเคารพนับถือมา ตั้งแต่โบราณเพราะเป็นภูเขาซึ่งเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ บ้างก็เชื่อว่าภูเขาทั้งลูกคือเทพเจ้า ดังนั้นภูเขาไฟฟูจิเป็นจุดหนึ่งที่ชาวญี่ปุ่นให้ความสำคัญพร้อมกับสถานที่โดยรอบที่สามารถชมภูเขาไฟฟูจิ กับ แสงอาทิตย์แรกเช้าแห้งแรกของปี ซึ่งในบางครั้งถ้าโชคดีก็จะได้เห็น Diamond Fuji คือ ปรากฏการณ์ที่พระอาทิตย์อยู่ด้านหลังภูเขาฟูจิ และแสงอาทิตย์ส่องผ่าน ตรงบริเวณปากปล่องภูเขาฟูจิพอดี ทำให้ดูเหมือนเพชร

Mt. Fuji    https://www.jnto.or.th/attractions/mt-fuji/

สถานที่แนะนำในการชมพระอาทิตย์แรกแห่งปีที่สามารถมองเห็นฟูจิได้ ในวันอากาศดี อาทิเช่น

• หอคอยโตเกียวทาวเวอร์ (Tokyo Tower), โตเกียว (Tokyo)
• ย่านโอไดบะ (Odaiba), โตเกียว (Tokyo)
• ชายฝั่งโฮโจ ไคกัง และสวนสาธารณะชิโระยะมะ (Hojo-kaigan Coast and Shiroyama Park), ชิบะ (Chiba)
• แถบชายฝั่งทะเลอินะมุระกะซะงิ (Kanagawa Inamuragasaki Area), แถบชายฝั่งทะเลคะมะคุระ (Kamakura’s Beaches Area), คะนะงะวะ(Kanagawa)
• เกาะเอโนะชิมะ (Enoshima Island Area), คะนะงะวะ(Kanagawa)
• แถบฮะโกะเนะ (Hakone Area), คะนะงะวะ(Kanagawa)
• คาวากูจิโกะสถานีที่ 5 (Kawaguchiko 5 th Station), ยะมะนะชิ (Yamanashi)
• ทะเลสาบทั้ง 5 โดยรอบภูเขาไฟภูจิ ได้แก่
  • ทะเลสาบคาวากูจิโกะ (Lake Kawaguchi-ko)
  • ทะเลสาบยะมะนะคะโกะ (Lake Yamanaka-ko)
  • ทะเลสาบโมโตสุโกะ (Lake Motosu-ko)
  • ทะเลสาบไซโกะ (Lake Sai-ko)
  • ทะเลสาบโชจิโกะ (Lake Shoji-ko)
• ชายหาดมิโฮ (Miho-no-Matsubara), ชิซุโอกะ (Shizuoka)
• ท่าเรือชิมิซุ (Port of Shimizu Bay Cruise), ชิซุโอกะ (Shizuoka)
• เนินเขานิฮงไดระ (Nihondaira), ชิซุโอกะ (Shizuoka)
• โกเท็มบะ (Gotemba), ชิซุโอกะ (Shizuoka)

สถานที่แนะนำสำหรับการชมพระอาทิตย์แรกของปี
ตามสถานที่วิวธรรมชาติที่สวยงามได้แก่ บนภูเขา ชายหาด ลานสกี บ่อน้ำร้อน และอื่นๆ อาทิเช่น

1. ภูเขาโมอิวะ (Moiwa Mt. Sapporo), ฮอกไกโด (Hokkaido)
   https://www.sapporo.travel/find/nature-and-parks/mount_moiwayama/?lang=th
2. แหลมโซคันซัง มัตสึชิมะ (Sokanzan Matsushima), มิยะงิ (Miyagi)
   https://www.matsushima-kanko.com/en/
3. ภูเขาทาคาโอะ (Takaosan Mt.),โตเกียว (Tokyo)
   http://www.takaotengu.com/
   https://www.jnto.or.th/newsletter/mt-takao
4. แหลมอินุโบซะกิ (Inubosaki), ชิบะ (Chiba)
   https://www.japan.travel/en/spot/1547
5. ภูเขาคงโก (Kongo Mt.), โอซาก้า (Osaka)
   http://www.osaka-info.jp/th/facilities/cat31/post_255.html
6. ยอดเขาโอยะมะ หรือจุดชมวิวไดคังโบะ บนเส้นทางอัลไฟน์ ทะเทะยะมะคุโรเบะ (Tateyama Kurobe Alpine Route), โทยามะ (Toyama)
   http://foreign.info-toyama.com/th/tokushu/tateyama/stay.html
7. ชายฝั่งทะเล ชมหินคู่รัก ( Bungo Futamigaura),โออิตะ (Oita)
   http://www.saiki-kankou.com/en/tour/detail?id=14

** การจัดอันดับดังกล่าว อิงมาจากเว็บไซต์ https://www.travel.co.jp/guide/matome/2649/

** การจัดอันดับดังกล่าว อิงมาจากเว็บไซต์ https://www.ski-ichiba.jp/navi/article/270/#index-1

เริ่มต้นปีใหม่แบบนี้ นอกจากการออกไปสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และทำบุญตามสถานที่ต่าง ๆ แล้ว อาหารก็เป็นอีกหนึ่งสิ่งที่คนญี่ปุ่นมีความเชื่อว่าหากได้ทานในช่วงปีใหม่แบบนี้จะเป็นการเพิ่มความเป็นสิริมงคลได้อีกหนึ่งทางเช่นกัน

ประเพณีทานโซบะในวันสิ้นปี ซึ่งเรียกว่า โทชิโคชิโซบะ (Toshikoshi Soba) หรือการทานโซบะข้ามปี เป็นประเพณีที่มีมานาน นับตั้งแต่สมัยเอโดะ โดยจะนำโซบะมารับประทานกันเพื่อความเป็นสิริมงคล
เมนูโซบะถือเป็นอาหารมงคลที่มีความหมายดี อย่างเช่นเส้นโซบะที่ยาว หมายถึงการมีชีวิตที่ยืนยาว สุขภาพแข็งแรง และเส้นโซบะที่ขาดง่าย หมายถึงการตัดเอาสิ่งชั่วร้าย หรือความทุกข์ในปีเก่าทิ้งไป และอีกเหตุผลหนึ่งที่นิยมทานโซบะในช่วงสิ้นปี เพราะว่าเป็นช่วงที่ทุกคนส่วนใหญ่จะวุ่นวายอยู่กับการทำความสะอาด และตกแต่งบ้าน การทานโซบะในวันนี้ก็เพราะเป็นอาหารที่ทำรับประทานได้ง่าย ไม่ยุ่งยาก หากบ้านไหนที่ไม่ได้ทำโซบะทานเอง ก็สามารถออกไปทานที่ร้านได้ จะพบว่ามีผู้คนมากมายมารอทานโซบะข้ามปี

ในเช้าวันปีใหม่ ครอบครัวชาวญี่ปุ่นจะล้อมโต๊ะกันทานอาหารชุดที่เรียกว่า โอเซจิเรียวริ (Osechi Ryori) นิยมรับประทานกันในวันที่ 1-3 มกราคมของทุกปี ซึ่งอาหารเหล่านี้จะถูกจัดวางในปิ่นโตเรียกว่า จูบะโกะ (Jubako) วางซ้อนกันอย่างสวยงาม ซึ่งแต่ละชั้นก็จะมีอาหารมงคลที่แตกต่างกันไป เดิมทีโอเซจิเรียวริ (Osechi Ryori) มี 4 ชั้น แต่ปัจจุบันส่วนมากลดลงเหลือทำแบบ 3 ชั้นซึ่งมีความหมายดังนี้
ชั้นที่ 1 (อิจิโนจู) เครื่องเคียงมงคล (อาหารรสหวานเป็นเครื่องเคียงหมักกับสาเก) เช่น ลูกชิ้นปลาบด, มันหวานบด, ถั่วดำ
ชั้นที่ 2 (นิโนจู) อาหารย่าง ส่วนใหญ่เป็นอาหารทะเลที่มีความหมายมงคล เช่น ปลาไท, กุ้ง, ปลาบุรี
ชั้นที่ 3 (ซันโนจู) ของต้ม มีความหมายถึงสายสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นของครอบครัว ส่วนใหญ่เป็นอาหารที่ได้จากภูเขา เช่น รากบัว, โกโบ, เผือก
ดังนั้นในช่วงวันปีใหม่นี้ ทั้งเรียวกัง และโรงแรมก็มี โอเซจิเรียวริ (Osechi Ryori) สำหรับลูกค้าที่มาพักในช่วงปีใหม่ ลองหาแพ็คเก็จพิเศษ ๆ สำหรับที่พักพร้อมโอเซจิเรียวริ (Osechi Ryori) เพื่อที่จะได้เข้าถึงบรรยากาศ พร้อมวัฒนธรรมแบบญี่ปุ่น ซึ่งในบางสถานที่ยังมีการบรรเลงดนตรีด้วยโกโตะ (Koto) หรือ มีการเชิดสิงโตแบบญี่ปุ่นที่เรียกว่า ชิชิไม (Shishimai)

โอเซจิเรียวริ (Osechi Ryori) จะประกอบด้วยอาหารหลายชนิด ที่มีความหมายอันเป็นสิริมงคลตามความเชื่อของชาวญี่ปุ่น คือ

• ถั่วดำ (Kuro mame) พ้องเสียงกับคำว่า มะเมะ (Mame) หมายถึงความขยันขันแข็ง ร่างกายแข็งแรง สุขภาพดี
• สาหร่ายคมบุม้วน (Kobu maki) ขอพรให้ทั้งปีมีแต่เรื่องน่ายินดี สมาชิกในครอบครัวรักสามัคคีกัน
• คามาโบโกะ (Kamaboko) ลูกชิ้นปลาเส้นผิวนอกสีชมพู แสดงถึงความน่ายินดี เนื้อในสีขาวแสดงถึงความบริสุทธิ์ ให้เริ่มต้นสิ่งใหม่ ๆ ที่ดี
• ไข่ปลาเฮอริง (Kazu no ko) ปลาเฮอริง เป็นปลาที่วางไข่เป็นจำนวนมาก สื่อถึงการมีลูกหลานมากมาย
• ปลาไท(Tai) พ้องเสียงกับคำว่า เมะเดะไท (medetai) ที่เป็นว่าน่ายินดี ความเป็นมงคล
• ลูกปลาซาร์ดีนตากแห้ง สิ่งที่สื่อความหมายถึง การเพาะปลูกพืชไร่ให้ได้ผลผลิตอุดมสมบูรณ์
• กุ้ง (Ebi) ตัวกุ้งงอดูคล้ายผู้สูงอายุหลังค่อม ขอให้มีอายุยืนยาวจนหลังงองุ้ม
• ไข่ม้วน (Datemaki) สีเหลืองของไข่แสดงถึงโชคลาภ และเงินทอง เพื่อขอให้มีฐานะมั่งคั่ง
• เกาลัดบด (Kurikinton) สิ่งที่สื่อความหมายถึง เงินทองไหลมาเทมา ทำมาค้าขายเจริญรุ่งเรืองตลอดทั้งปี
• รากบัวต้ม (Renkon) มีลักษณะเป็นรูกลมกลวง ๆ สื่อถึงสามารถมองเห็นอนาคตที่กว้างไกล มีทัศนวิสัยที่ดี
• รากไม้โกะโบว (Gobou) รากไม้โกะโบว เป็นรากไม้ที่ยาวเติบโตอยู่ในดิน มีความแข็งแรงทนทาน สื่อถึงสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมั่นคง หนักแน่น ทนต่อความยากลำบากได้ดี
• ไชเท้าและแครอทดอง (Kouhaku namasu) สิ่งที่สื่อความหมายถึง เปรียบเสมือนกับเป็นเครื่องรางทีดี
• เผือกต้ม (Satoimo） สิ่งที่สื่อความหมายถึง มีลูกหลานมากมาย