รู้ลึกกับดารุมะ (Daruma) ตุ๊กตาแห่งความหวัง

หลายคนอาจจะเคยเห็น หรือคุ้นหน้าคุ้นตากับตุ๊กตาของประเทศญี่ปุ่นที่มีลักษณะกลม ลำตัวสีแดง มีดวงตากลมโตเพียงข้างเดียว ซึ่งตุ๊กตานั้นก็คือ “ตุ๊กตาดารุมะ (Daruma)” นั่นเอง ถือว่าเป็นตุ๊กตาประจำชาติ และเป็นเครื่องรางยอดนิยมของคนญี่ปุ่นเลยก็ว่าได้ ในบทความนี้เราจะมาเจาะลึกเกี่ยวกับเจ้า ตุ๊กตาดารุมะตัวนี้กัน

ดารุมะ เป็นตุ๊กตาไม้ของชาวญี่ปุ่นที่ทำจากกระดาษวาชิ ด้านในกลวง แต่ตรงส่วนก้นมีน้ำหนัก มีต้นแบบมาจากภาพวาดของพระโพธิธรรม ซึ่งลักษณะอ้วนกลมคล้ายคลึงกับตุ๊กตาล้มลุก ไม่มีแขน และขา มีจุดเด่นคือไม่มีลูกตาสีดำ! มีคิ้ว กับหนวดเคราดกที่ต่างซ่อนความหมายไว้อยู่บนใบหน้ามากมาย
ส่วนมากตุ๊กตาดารุมะจะมีสีแดง แต่ก็มีสีอื่นด้วยอย่างเช่น สีม่วง (หมายถึงชีวิตที่ยืนยาว), สีเขียว (หมายถึงสุขภาพ), สีเหลือง(หมายถึงชื่อเสียง), สีทอง(หมายถึงเงินทอง) หรือสีขาว (หมายถึงตัวแทนแห่งการศึกษา เล่าเรียน) และสีอื่นๆอีกมากมาย ขึ้นอยู่กับสถานที่ผลิตประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมท้องถิ่น
และที่บริเวณคางของตุ๊กตาดารุมะจะมีการเขียนคำอวยพรเอาไว้ ซึ่งส่วนใหญ่มักจะเป็นความหมายด้านบวกเช่นโชคดี สุขภาพดี สอบผ่าน ชัยชนะ เป็นต้น

ตุ๊กตาดารุมะที่เห็นทั่วไปนั้นล้วนมีความหมายแอบแฝงอยู่ ซึ่งเป็นความหมายในทางคติธรรมของชาวญี่ปุ่น ขนคิ้วของตุ๊กตาดารุมะเปรียบเสมือน “นกกระเรียน” ส่วนหนวดเคราเปรียบเสมือน “กระดองเต่า” ซึ่งในความหมายของ นกกระเรียน และเต่าก็คือ การมีชีวิตที่ยืนยาว ทำให้ตุ๊กตาดารุมะเป็นเหมือนตัวแทนแห่งความโชคดี และสุขสงบ
ส่วนสาเหตุที่ตุ๊กตาดารุมะส่วนใหญ่ถูกทาสีด้วยสีแดง เป็นเพราะในสมัยก่อน พระโพธิธรรมทรงสวมจีวรที่มีสีแดง จึงทาสีตัวลำตัวดารุมะให้เป็นสีแดง อีกทั้งสีแดงยังเป็นสีที่คนญี่ปุ่นเชื่อว่า สามารถขับไล่ภูตผีปีศาจ และโรคร้ายต่างๆได้ ซึ่งคนญี่ปุ่นนิยมให้ตุ๊กตาดารุมะเป็นของขวัญแก่เด็กๆ เพราะเชื่อว่าจะทำให้เด็กๆ แข็งแรง และปลอดภัยจากเคราะห์ร้าย
นอกจากนี้ ที่ตุ๊กตาดารุมะมีลักษณะคล้ายตุ๊กตาล้มลุก เพราะสื่อถึงความหมายอีกอย่างหนึ่งให้คนได้คิดกันก็คือ “ไม่ว่าจะล้มกี่ครั้ง ก็สามารถลุกกลับขึ้นมาได้เสมอ” ซึ่งตรงกับสำนวนญี่ปุ่นว่า “ล้มเจ็ดครั้ง ลุกแปดหน”

ที่ตุ๊กตาดารุมะไม่มีลูกตาดำก็เพราะเจ้าของต้องเป็นผู้แต้มเองเพื่อเอาไว้ขอพรให้เป็นจริง โดยวิธีการขอพรคือ จะต้องใช้หมึกดำวาดตาข้างขวาก่อนเพียง 1 ข้าง แล้วตั้งใจอธิษฐานถึงถึงสิ่งที่หวังอยากจะให้เป็นจริง และเมื่อวันที่พรสมปรารถนา ให้เราวาดลูกตาข้างซ้ายเติมเข้าไป จากนั้นก็จะนำตุ๊กตาดารุมะที่มีดวงตาครบสมบูรณ์วางไว้บนที่สูง ซึ่งคนญี่ปุ่นจะนิยมไว้บนหิ้งบูชา และหันหน้าตุ๊กตาดารุมะไปทางทิศใต้
เมื่อครบหนึ่งปี ตุ๊กตาดารุมะจะหมดวาระหน้าที่ ถึงเวลาที่ควรนำไปทิ้งไม่ว่าพรจะสมปรารถนาหรือไม่ โดยวิธีการทิ้งคือส่งคืนให้กับศาลเจ้า หรือทางที่ดีให้นำไปเผาในเทศกาลที่จัดขึ้นโดยเฉพาะ ไม่ควรทิ้งลงถังขยะเพราะตุ๊กตาดารุมะเปรียบเสมือนของสูงของคนญี่ปุ่น สำหรับใครที่ไม่สะดวกเดินทางนำตุ๊กตาดารุมะไปทำลายด้วยตนเอง ศาลเจ้าญี่ปุ่นก็มีบริการรับฝากไปรษณีย์ให้บริการ